Jeśli myślicie, że remasterowanie klasycznych kształtów i ponowne przybliżanie ich współczesnym nabywcom samochodów to współczesny pomysł wprowadzony na początku lat 2000 wraz z nowym Mini czy nowym Beetlem, to jesteście w dużym błędzie. Retro-futuryzm istniał od wieków, po prostu nie był częścią głównego nurtu mody motoryzacyjnej. Pierwsza próba w tym kierunku miała miejsce na początku lat 60. w postaci legendarnego Excalibura. Ta firma samochodowa praktycznie wymyśliła neoklasyczne podejście do stylizacji i stworzyła samochody, które wyglądały na zabytkowe, ale były bardzo nowoczesne i szybkie. Oto historia o Excalibur Phaeton, wyjątkowej maszynie, która zrodziła wielu naśladowców.
Historia Excalibura nie może być opowiedziana bez wspomnienia o jego twórcy – słynnym amerykańskim projektancie motoryzacyjnym i przemysłowym Brooksie Stevensie. Stevens, znany z wielu udanych projektów samochodowych, był w latach 50-tych znany w przemyśle samochodowym, pracując dla Studebakera, Jeepa, a później Chryslera. Projektował także pociągi i motocykle oraz pracował jako konsultant dla wielu firm. Stevens, jako utalentowany stylista, zawsze miał słabość do klasycznych samochodów i nawet założył własne muzeum motoryzacyjne na wiele lat przed tym, jak mania klasycznych samochodów opanowała społeczność motoryzacyjną. Szczególnie uwielbiał kształty z dzieciństwa i chwalił europejskie samochody luksusowe i wyścigowe z lat ’20 i ’30. Pod koniec lat 50. wpadł na pomysł zbudowania własnej firmy samochodowej, ale wykorzystującej te klasyczne wpływy jako podstawę swoich projektów. Przed nim nikt nawet nie myślał o zrobieniu czegoś podobnego, ponieważ przedwojenne samochody uważano za przestarzałe i przestarzałe pod każdym względem, a nabywców interesowały tylko nowoczesne kształty, chromowane płetwy i duże silniki.
W tym czasie Stevens pracował dla Studebakera, jednej z najbardziej znanych nazw w początkach amerykańskiego przemysłu samochodowego. Kiedy poproszono go o wyprodukowanie jakiegoś samochodu koncepcyjnego, który zwróciłby uwagę na schorowanego Studebakera, przekonał dyrektora generalnego, aby pozwolił mu wykorzystać podwozie Studebakera Lark i silnik V8 o mocy 290 KM do własnego dzieła i wystawić je na stoisku Studebakera w 1963 roku na Detroit Auto Show. W rezultacie powstał Excalibur SS, pierwszy neoklasyczny roadster, coś zupełnie innego od tego, co robiła reszta branży. Od razu jego projekt spotkał się z dużym zainteresowaniem fanów klasyki chwalących innowacyjne podejście, dbałość o szczegóły i ponadczasowy kształt. Nadwozie zostało wykonane z plastiku, ale chromowana kratka, przednia szyba, zderzaki i druciane koła wyglądały jak z początku lat 20. Zafascynowany klasycznymi kształtami, Stevens wykorzystał Mercedesa SSK jako bezpośrednią inspirację i w zasadzie skopiował jego linie na ramę Larka. Wybór Mercedesa SSK nie był przypadkowy; pod koniec lat 50-tych Studebaker-Packard Corporation był jedynym amerykańskim importerem samochodów marki Mercedes Benz, więc Stevens doskonale znał dziedzictwo Mercedesa i jego legendarne modele.
Jednakże, gdy Excalibur zdobywał uznanie wśród entuzjastów motoryzacji, Studebaker jako firma szykował się do zamknięcia swoich drzwi. Produkcja silników została wstrzymana, a Brooks Stevens został zmuszony do szukania nowych możliwości biznesowych. W 1965 roku założył więc firmę Excalibur, która miała budować jego słynny neoklasyczny roadster. Platforma Studebaker Lark została zachowana i była dostępna, ale zamiast Studebaker V8, SS otrzymał nowy Chevrolet 327 (5,3 litra) V8 z Corvette o mocy 300 KM. Samochód z powodzeniem objechał tor wystawowy, a wraz z entuzjastycznymi reakcjami przyszła znaczna liczba zamówień.
W porównaniu do samochodów sportowych z tego okresu, Excalibur SS Series 1 był poważnym wykonawcą. Choć miał nieporęczne podwozie i silnik, nadwozie było z lekkiego włókna szklanego, a cały samochód ważył nieco ponad tonę. Z 300 KM z Chevy V8, napędem na tylne koła i 4-biegowym manualem (automat był dostępny później), SS mógł osiągnąć 60 mph w około 6 sekund i osiągnąć 130 mph. Był tak szybki jak Corvette, szybszy niż Jaguar E-Type i bardziej wydajny niż współczesne Porsche 911. Oczywiście Excalibur SS był znacznie droższy od nich wszystkich o 7000 dolarów, ale Stevens został zmieciony z zamówień.
Oryginalny Excalibur SS był dwumiejscowy, ale w 1966 roku Stevens wprowadził Phaetona na rozciągniętym rozstawie osi z czterema miejscami. Okazał się bardzo popularny wśród nabywców, ponieważ miał więcej miejsca we wnętrzu, lepsze prowadzenie i większy komfort. W 1970 roku wprowadzono samochody serii II i oprócz kilku drobnych szczegółów, Excalibur SS i Excalibur Phaeton wyglądały niemal tak samo. Istotną różnicą jest dodanie większego silnika Chevrolet 350 V8 o nieco większej mocy i momencie obrotowym. Jednak, aby temu sprostać, samochody serii II miały standardowe hamulce tarczowe na całym obwodzie, a także nieco dłuższy rozstaw osi. Lata 70. były uważane za ciemną erę dla amerykańskich modeli wyczynowych, a w 1975 roku wprowadzono samochody serii III. Miały one ogromne 454 V8 (7,4 litra), ale o mocy zaledwie 225 KM z powodu zaostrzenia norm emisji spalin. Te samochody powoli przenosiły się na pole aut luksusowych i radziły sobie różnie. Popyt powoli zaczął się zwijać, a w 1980 roku, kiedy wprowadzono modele serii IV, niewielu nabywców chciało jeszcze mieć neoklasycznego roadstera. Firma zamknęła swoje drzwi w 1986 roku i nie pomogło to, że modele serii IV miały 5,0-litrowe V8 o mocy zaledwie 155 KM. Jednak pomimo tego, że Stevens ogłosił upadłość w 1986 roku, zainteresowani inwestorzy kupili prawa do nazwy i oprzyrządowania i ponownie uruchomili firmę w 1987 roku. Niestety, do 1990 roku spotkał je ten sam los, ponieważ rynek na takie samochody oczywiście zniknął. Ogólna produkcja modeli Excalibur wyniosła ponad 3 500 samochodów.
Jednak ze względu na swój niepowtarzalny urok i ekskluzywność, Excalibur Phaeton był jednym z ulubionych samochodów ówczesnych celebrytów. Jego lista znanych właścicieli wygląda jak “Who is Who” kultury popularnej lat ’60 i ’70. Ludzie tacy jak Tony Curtis, Steve McQueen, Dean Martin, Cher, Rod Stewart, Arnold Schwarzenegger, a nawet były prezydent USA, Ronald Regan, byli dumnymi posiadaczami modeli Excalibur. Dziś, mimo że nie są tak rzadkie czy kosztowne jak oryginalne Mercedesy SSK, Excalibur jest uznawany za cenną część historii motoryzacji i bajeczny neoklasyczny model z wyjątkową historią.
