Wat de prominente autofabrikanten het meest haten is risico’s nemen. Enorme sommen geld investeren in nieuwe concepten, technologie en ontwerpen om ze vervolgens niet in voldoende aantallen te verkopen, waardoor de aandeelhouders worden teleurgesteld en het bedrijf onder financiële druk komt te staan. We kunnen allemaal begrip opbrengen voor die bezorgdheid, en daarom kijken we op wanneer een conservatief bedrijf out of the box denkt en iets innovatiefs, vreemds en bijna onverantwoords introduceert. Dit is precies wat er gebeurde in 1987 toen BMW de unieke, enorm interessante Z1 Roadster onthulde.
Om de BMW Z1 te begrijpen, moeten we wat verder teruggaan in de geschiedenis. In tegenstelling tot vandaag was BMW in de jaren ’70 en ’80 een relatief klein bedrijf met een unieke reeks prestatiegerichte modellen. Door het enorme succes van de E30 3-serie had het bedrijf de financiële middelen om uit te breiden en nieuwe ontwerpen, concepten en technologie te onderzoeken. Daarom werd BMW Technik GmbH als dochteronderneming opgericht. Het was in feite een afdeling voor geavanceerde voertuigen met als enige doel het creëren van innovatieve ontwerpen die in massaproductie konden worden gebruikt. Om te laten zien waar ze allemaal aan werken, kreeg BMW Technik toestemming om een auto te bouwen met een standaard productieaandrijving en -chassis, maar met een unieke carrosserie, een uniek interieur en unieke kenmerken. Toen ingenieurs en ontwerpers nadachten over wat voor soort auto het moest worden, dachten ze aan een carrosserie die BMW al bijna 30 jaar niet meer produceerde – een roadster.
Om een echte tweezits cabriolet te maken, hadden ze het kortste platform nodig dat BMW maakte, een E30 3-serie chassis aangedreven door de 2,5-liter zescilinder motor met 170 pk. De conventionele aanpak en technologie hielden daar echter op. Voor de carrosserie ontwikkelde BMW Technik een speciaal type kunststof carrosserie dat sterk en licht is, maar toch elastisch genoeg om bij een deuk teruggeduwd te worden.. Het hele lichaam bestond uit 16 stukken gegoten plastic die snel konden worden verwijderd. BMW voorzag dat eigenaars de carrosseriepanelen konden uitwisselen en de kleur van de auto konden veranderen als ze dat wilden.
Maar ondanks het feit dat de afneembare carrosseriepanelen zeer interessant zijn, was het ontwerp van de deuren absoluut verbluffend. In plaats van een standaardontwerp te gebruiken, ontwierp BMW een deur die naar de dorpels gleed wanneer de knop werd ingedrukt. Dit unieke systeem zorgde voor extra botsbeveiliging, waardoor de auto met verlaagde deuren kon rijden.
Ondanks het gebruik van een standaard 325i chassis was het interieur van de Z1 volledig veranderd. Ja, er waren nog wat schakelmateriaal, knoppen, en knopen, maar het ontwerp van het dashboard was geheel nieuw, evenals de stoelen, de bekleding en de rijpositie. Voeg daarbij een uniek exterieurontwerp met een laag silhouet en wigvorm, en u begrijpt waarom de auto terecht de Z1 werd genoemd, waarbij de “Z” staat voor “Zukunft” of “toekomst” in het Duits.
De officiële presentatie vond plaats op de Frankfurt Motor Show in 1987, waar het publiek versteld stond van de nieuwe auto. Het ontwerp en de kenmerken waren in die tijd ongekend, en BMW werd overstelpt met de bestellingen. Het gerucht ging dat tijdens de show meer dan 4000 bestellingen werden geplaatst, waarbij sommige klanten zelfs meer dan 20.000 DEM betaalden om op de wachtlijst te komen. De officiële productie begon begin 1989, met de eerste leveringen later dat jaar. De catalogusprijs was behoorlijk astronomisch, 80.000 DEM, wat drie keer de prijs was van de standaard 325i, waarop de Z1 was gebaseerd. Met een tijd van 0 tot 60 mph van 7,8 seconden en een topsnelheid van iets meer dan 140 mph was de Z1 echter behoorlijk snel en dynamischer dan de 325i, dankzij zijn lagere zwaartepunt, de licht gekantelde motor voor het lage front en een betere aerodynamica.. Helaas woog de Z1 iets meer dan de 3-Serie, ook al had hij een lichtgewicht carrosserie. De reden was de structurele versterking van de cabrioletcarrosserie en de onconventionele deurmechanismen.
Toen de Z1 de eerste klanten en autojournalisten bereikte, was iedereen het erover eens dat het een moedige en geslaagde poging was om iets nieuws en innovatiefs te introduceren en de reputatie van BMW te verjongen. De Z1 was wendbaar, behendig en relatief snel, althans naar de maatstaven van eind jaren ’80. De deuren werkten perfect, en ook al was het een beetje moeilijker om in en uit de auto te stappen vanwege de hoge dorpels, de gimmick was de entree en favoriete eigenschap waard. Het bleek echter dat BMW’s optimistische beloften over het gemakkelijk verwijderen van de carrosseriepanelen sterk overdreven waren. Het bedrijf beloofde dat alle panelen in minder dan een uur konden worden verwijderd, maar het duurde meerdere uren om de klus te klaren. Dat, en de hoge prijzen van vervangende panelen, hebben het idee begraven dat eigenaars vaak de kleur van hun Z1 veranderen.
Ook al was de belangstelling aanvankelijk buitengewoon groot, toen de Z1 op straat kwam, werden kopers langzaam afgewezen door de hoge prijs, de beperkte bruikbaarheid en de vreemde kenmerken. De productie duurde tot 1991 toen slechts 8.000 auto’s werden voltooid. De relatief lage productiecijfers waren het gevolg van BMW’s beslissing om de Z1 niet op alle wereldmarkten aan te bieden en de auto alleen als model met linkse besturing te produceren. Natuurlijk was de hoge prijs ook de reden, maar dat was te verwachten vanwege het unieke productieproces, de semi-handmatige assemblage en de innovatieve technologie en materialen. De meeste auto’s werden in Europa verkocht, waarbij de binnenlandse Duitse markt meer dan 6.300 exemplaren absorbeerde.
Ook al was het marktleven van de Z1 kort, de invloed van deze unieke BMW is enorm. Het was de eerste in de lange rij van succesvolle Z auto’s (roadsters en coupes); het toonde aan dat BMW in staat is het autopubliek te verrassen met unieke ontwerpen en dat het bedrijf niet bang is om te experimenteren met technologie. En bovenal liet het zien dat BMW een sterke Zukunft heeft en dat het beste nog moet komen. Daarom is het een gekoesterde Beierse klassieker en een integraal onderdeel van BMW’s ethos.
